Smart contract là gì? Lịch sử và cách thức hoạt động của hợp đồng thông minh

“Smart contract là gì?” dường như là câu hỏi được hỏi nhiều nhất hiện nay. Nếu sự xuất hiện của bitcoin là một cuộc cách mạng, thì smart contract sẽ thúc đẩy cuộc cách mạng ấy ngày càng vươn xa trên thị trường rộng lớn. Bạn đã quá quen thuộc với những bản hợp đồng, bao gồm các điều khoản trên giấy một cách truyền thống, nơi trao gửi niềm tin giữa các cuộc giao dịch? Bài viết này, sẽ mở ra trước mắt bạn những hoạt động, ứng dụng công nghệ đột phá nhất của smart contract ở hiện tại và một kỷ nguyên trong tương lai.

Ngày nay, trên khắp các diễn đàn công nghệ, các thuật ngữ dường như là đề tài sôi nổi và mới mẻ, bạn đã nghe đến ứng dụng công nghệ blockchain thì không thể không nghe đến smart contract (Hợp đồng thông minh). Nó được xây dựng trên nhiều nền tảng blockchain, đó cũng là một trong những lợi ích khi nhiều người vẫn nhắc đến công nghệ blockchain.

Smart contract là gì? Hoạt động và ứng dụng của smart contract

Smart contract là gì?

Lịch sử hình thành

Năm 1994, một nhà mật mã học Nick Szabo đã nảy ra một ý tưởng rất tuyệt vời mà chưa ai đã nghĩ ra trước đó. Cụ thể, các hợp đồng sẽ được viết bằng code máy tính và khi được đáp ứng một số điều kiện, sẽ kích hoạt để hoạt động. Một khi nó vận hành, sẽ không cần sự xuất hiện của bên trung gian thứ ba như ngân hàng,…Bởi vì, các hợp đồng hoặc giao dịch tự thực hiện trên một mạng lưới tin cậy được điều khiển hoàn toàn bằng máy tính.

Năm 1996, khái niệm về smart contract (hợp đồng thông minh) lần đầu tiên được khai sinh, cuốn sách “Smart contract: Building blocks for Digital Free Markets” (Tạm dịch: Hợp đồng thông minh: Xây dựng các khối cho thị trường kỹ thuật số)

2009, lần đầu tiên ứng dụng công nghệ blockchain giới thiệu bởi bitcoin

Mãi sau nhiều năm, vào 2015, một thanh niên thông minh tên Vitalik đã giới thiệu các hợp đồng thông minh đầu tiên.

Khái niệm

Smart contract (Hợp đồng thông minh) là bản hợp đồng bao gồm các điều khoản giao dịch được viết bằng ngôn ngữ lập trình của máy tính, hoạt động và thực thi trên nền tảng công nghệ blockchain. Toàn bộ quá trình được thực hiện một cách tự động, không có sự can tham dự và can thiệp của bên ngoài.

Hoạt động của smart contract

Cơ chế hoạt động

Để hiểu rõ hơn về cơ chế hoạt động của hợp đồng thông minh, chúng ta cần một ví dụ minh họa rõ ràng và cụ thể.

Tình huống là Lyly muốn mua nhà của Anna, thỏa thuận giữa họ được thực hiện trên blockchain ethereum bằng cách sử dụng hợp đồng thông minh. Thỏa thuận được mô tả đơn giản như sau: “Lyly sẽ nhận được quyền sở hữu nhà khi trả cho Anna 500 ether” và nó chỉ được thực thi khi Lyly giao tiền và Anna nhận được tiền, và cả hai đều có thể yên tâm vì thỏa thuận được đưa ra hết sức an toàn, minh bạch và công bằng. Vậy nếu không sử dụng hợp đồng thông minh trong trường hợp này? Lyly và Anna sẽ tốn thêm một khoản chi phí cho bên thứ ba, bao gồm ngân hàng, luật sư, môi giới nhà.

Giờ đây, bạn đã thấy hoạt động của hợp đồng thông minh, nó hoạt động với cơ chế tự động. Các bên giao dịch không cần trao gửi cho bên thứ ba và lo sợ sự mất mát xét trên khía cạnh tiền bạc lẫn niềm tin.

Cách thức hoạt động

Như phần trên, chúng ta đã nhắc đến thuật ngữ ethereum và blockchain. Để hoạt động với cơ chế tự động, đầu tiên bạn cần biết rằng hợp đồng thông minh được viết và phát triển bằng ngôn ngữ coding gốc ethereum. Và, hợp đồng thông minh dựa vào công nghệ blockchain, hợp đồng thông minh được phân cấp để chúng công bằng và không cần sự tin cậy.

Blockchain là một cơ sở dữ liệu dùng chung được điều hành bởi nhiều máy tính (được gọi là các nút) thuộc về nhiều người khác nhau. Nhờ vậy, không một ai hay công ty nào có quyền kiểm soát nó. Đến đây, bạn đã hiểu smart contract hơn nhiều rồi đúng không? Nên nhớ, con người có thể hoàn toàn yên tâm khi trao đổi, chỉ cần là một cuộc giao dịch ứng dụng hợp đồng thông minh. Mọi thứ sẽ trở nên đơn giản, an toàn, minh bạch, công khai và tự động dựa trên nền tảng công nghệ blockchain.

Ứng dụng của hợp đồng thông minh

Ứng dụng của hợp đồng thông minh (Nguồn: Kiến thức, DeFi)

Bạn cũng biết, đời sống xã hội – kinh tế luôn vận hành và có các cuộc trao đổi (hoặc giao dịch). Do đó, ứng dụng của hợp đồng thông minh cũng rộng rãi hơn rất nhiều, về khía cạnh này, bạn sẽ thấy hợp đồng thông minh trong thực tế rất gần gũi, dễ hiểu và không hề trừu tượng một chút nào.

Công ty bảo hiểm: Smart Contract ứng dụng trong giao dịch của các công ty bảo hiểm nhằm tiết kiệm thời gian và tiền bạc, không cần gửi cho bên trung gian, mọi giao dịch được thanh toán ngay lập tức khi một bên phát sinh vấn đề đã quy định từ trước.

Lĩnh vực y tế: Hệ thống y tế sử dụng hợp đồng thông minh để ghi và chuyển dữ liệu một cách an toàn. Một ví dụ được sử dụng trong lĩnh vực y tế là Encrypgen. Ứng dụng này sử dụng hợp đồng thông minh để chuyển dữ liệu bệnh nhân một cách an toàn, không cho bên thứ ba truy cập. Đồng thời, bệnh nhân có quyền kiểm soát dữ liệu của họ, khi các nhà nghiên cứu muốn truy cập dữ liệu, họ phải có sự đồng ý của bệnh nhân, hoặc phải trả tiền cho họ đối với vấn đề truy cập.

Chính phủ: Chính phủ sử dụng hợp đồng thông minh chạy trên blockchain sẽ khiến các hệ thống bỏ phiếu hoàn toàn không cần sự tin cậy và an toàn hơn rất nhiều. Một ví dụ là FollowMyVote sử dụng hợp đồng thông minh để bảo vệ phiếu bầu khỏi gian lận. Khi giao dịch bỏ phiếu được ghi vào blockchain, nó không thể thay đổi. Khi quá trình bỏ phiếu kết thúc, hợp đồng thông minh sẽ gửi mã thông báo đến địa chỉ đại diện cho người chiến thắng trong cuộc bỏ phiếu.

Quản lý doanh nghiệp: Quản lý doanh nghiệp nhận được lợi ích nhiều hơn khi ứng dụng hợp đồng thông minh, thay vì trả lương cho nhân viên kiểm soát bảng lương, họ có thể sử dụng hợp đồng thông minh. Việc tiên phong trong ứng dụng công nghệ vào hệ thống quản lý sẽ khiến các doa doanh nghiệp có một bộ máy vận hành chặt chẽ, chuyên nghiệp, giảm thiểu những rủi ro và sai lầm.

Ưu điểm và nhược điểm của smart contract

•  Ưu điểm

Tiết kiệm chi phí: Chỉ cần trả một khoản phí rất nhỏ cho mạng lưới blockchain, tiết kiệm các khoản phí dành cho
Tính linh hoạt: Các quy định trong hợp đồng được xử lý linh hoạt và hiệu quả cho người sử dụng.
Tính minh bạch, rõ ràng: Có thể truy dấu ra nguồn gốc của tất cả các giao dịch, nhưng hoàn toàn không thể đảo nghịch giao dịch và mọi giao dịch đều sẽ được ghi nhận trên blockchain cực kỳ rõ ràng.
Độ tin tưởng cao: Sau khi hợp đồng hoàn tất, không một ai hoặc một bên nào có thể can thiệp vào quá trình thực thi cũng như các thỏa thuận của hợp đồng.
Nhanh gọn và tiện lợi: Có thể thiết lập và thực thi 1 hợp đồng chỉ trong vài giây, thiết lập cho nhiều người cùng 1 lúc và dùng đi dùng lại nhiều lần.

• Nhược điểm

Tính pháp lý: Smart Contract chưa được pháp luật quản lý nên khi xảy ra lỗi phát sinh, bạn sẽ không được bảo vệ quyền lợi.
Rủi ro từ internet: Nếu bạn để lộ một số thông tin “bí mật” hoặc bị các hacker để ý thì có thể sẽ gặp những trường hợp rắc rối.
Nhân tố con người: Mã được nhà lập trình soạn thảo nên có thể mắc lỗi, và khi đã được tải lên blockchain thì không thay đổi được.

Tương lai của smart contract (hợp đồng thông minh)

Tương lai của smart contract thì như thế nào? Nó được dự đoán sẽ tạo nên một cuộc tác động và ảnh hưởng sâu sắc về vấn đề việc làm, sự biến mất của một số công việc. Tất cả đều chỉ dừng lại ở khả năng dự đoán, nhưng mọi mặt đều có hai chiều hướng. Chúng ta sẽ cần cân bằng và cân nhắc kỹ lưỡng đối với vấn đề việc làm trong tương lai nhiều hơn nữa.

Kết luận

Sau bài viết này, tin chắc rằng bạn đã hiểu được phần nào các kiến thức cơ bản về smart contract (hợp đồng thông minh) phải không nào? Chúng ta phải công nhận một điều rằng, công nghệ phát triển, các thuật ngữ trong lĩnh vực công nghệ xuất hiện ngày một nhiều. Nhưng tất cả chỉ vì lợi ích phục vụ cho đời sống xã hội, và chúng do con người tạo ra. Mọi khái niệm điều sẽ có cách hiểu của riêng bạn. BlockchainWork luôn đem đến kiến thức trong lĩnh vực blockchain một cách dễ hiểu nhưng không tách rời bản chất khoa học của nó. Hãy theo dõi và đón đọc các bài viết tiếp theo của chúng tôi nhé!

Blockchain tổng hợp

Có thể bạn quan tâm

• Cryptocurrency – Những điều cơ bản nhất mà bất cứ ai cũng cần phải biết
• Avalanche (AVAX) là gì? Tổng quan về hệ sinh thái Avalanche (AVAX)
• Blockchain là gì? Giải mã blockchain cho người mới bắt đầu